Të gjithë duhet të dimë

„TË GJITH DUHET TA DIM“ – SULMET KIBERNETIKE DHE MASHTRIMI NË INTERNET

Hapësira kibernetike mund të përkufizohet si një rrjet i sistemeve të informacionit të lidhur me dimensionet e pashpjegueshme. Numri i pajisjeve në Internet pak vite më parë tejkalonte popullsinë e vendit, ndërsa janë parashikuar që deri në vitin 2020, ky numër arrin 50 miliardë pajisje. Për më tepër, më shumë se 200 milionë e-mail janë dërguar çdo minutë, mbi 30 orë video materiale janë  ngarkuar çdo minutë, ndërsa në të njëjtën minutë 20 persona janë viktima të vjedhjes së identitetit.

Përveç përparësive të shumta në pothuajse të gjitha fushat e ekzistencës njerëzore, sipas Nebojsha Jokiq nga Ministria e Punëve të Brendshme, „hapësira kibernetike në përgjithësi nuk është një vend i sigurt“. Sepse gjatë qëndrimit tuaj në internet, një nga rrethanat rënduese është se ne nuk mund t’i dimë qëllimet e njerëzve me të cilët ne komunikojmë paraprakisht, sepse shumë shpesh i takojmë ata në botën virtuale për herë të parë.

Sulmuesit mund të jenë shumë të arsimuar, të disiplinuar dhe të saktë. Hakimi është shumë i shpejtë, dhe viktima mund të jetë kushdo dhe kudo!   Hapat më të mirë për të mbrojtur përdoruesit e internetit janë  rekomanduar:

-Përdorni dhe përditësoni programet  dhe pajisjet për mbrojtje

– Kujdesuni për vendet që vizitoni,

– Trajtojeni me kujdes email-in,

–  Ruani  të dhënat  personale,

– Kini kujdes se si dhe ku paguani,

-Drejtoni aktivitetet e fëmijëve .  

Mashtrimet në internet

Për shkak të faktit se në internet është shumë më  lehtë prezentimi i rrem dhe  mashtrimi  se sa në jetën reale, sepse mashtruesi udhëhiqet nga ideja që mashtruesit shpesh nuk kanë askënd që të kërkojnë ndihmë, dhe kështu mashtruesit kryesisht mbeten të pandëshkuar ndaj pyetjes: „Si të njohim mashtrimin?“ – Profesor Llazar Kopanja thotë, ndër të tjera, se „nëse diçka tingëllon shumë  mirë për të qenë e vërtetë, atëherë ajo  është  mashtrim“.

Ai gjithashtu paralajmëron se ku klikoni dhe çfarë klikoni, për shkak se mashtrimet reduktohen shpesh në keqpërdorimin e emocioneve dhe askujt mos i  jepni  të dhëna personale, kode, fjalëkalime. Reklamat e përditshme të punës në internet nën titujt bombastik  „Fitim i lehtë“, „Punë e ëndrrave“, „Para të mëdha“, … përgjithësisht i referohen  “ bukë pa mund „, ku kërkohet informacioni i llogarisë suaj bankare, pagesa e kapitalit fillestar, tarifat e anëtarësimit…Këto punë zakonisht mbarojnë me „punëdhënësin“ tuaj të mundshëm,ku  pas pagesës tuaj,  humb çdo gjurmë dhe ju mbeteni pa para. Gjithashtu, thirrjet për takim dhe romancë përmes portalit që vizitoni është shpesh një kurth dhe mashtrim  si dhe faqet për blerjen dhe shitjen. Nuk duhet të harroni lojrat dhe dhuratat shpërblyese, prandaj kini kujdes sa herë që ju kërkohen informacione personale dhe pagesa të parave.

Mashtrimet nigeriane

Një nga mashtrimet më të famshme në Internet është e ashtuquajtura „mashtrim nigerian“. „Mashtrim 419“, si term për „mashtrim nigerian“, u emërua sipas nenit 419 të Kodit Penal të Nigerisë me titull „Fitimi i pronës me ndihmë të mashtrimit:

Mashtrimi „që përcakton këtë vepër penale.11 ekzekutimi i veprimiti“ mashtrimi nigerian „zakonisht fillon duke bindur një“ viktimë „të mashtrimit për të marrë pjesë në shpërndarjen  e fondeve të caktuara monetare, nëse paraprakisht paguanë një shumë të caktuar parash që është në shumicën e rasteve  më pak se shuma që duhet merr si përfitim nga ai fond. Sipas të dhënave të departamentit të krimit të teknologjisë së lart të Serbisë, në 2008 dhe 2009, dhjetë raste u raportuan në territorin e Republikës së Serbisë me elementet e „mashtrimit  nigerian“ kundër autorëve të panjohur. Qytetarët e Republikës së Serbisë dhe kompanitë e territorit tonë u dëmtuan nga këto krime, dhe dëmi total i pronës arriti në mbi 60,000 euro.

Projekti “ Të gjithë duhet të dimë“ është bashkëfinancuar nga buxheti i Republikës së Serbisë – Ministria e Kulturës dhe Informacionit. Pikëpamjet e shprehura në një projekt mediatik të mbështetur nuk pasqyrojnë domosdoshmërisht pikëpamjet e autoritetit që i ka ndarë fondet.